G�ry - Brenna.org.pl

Brenna

Na skróty:

Gmina Brenna po�o�ona jest w rozleg�ej dolinie Brennicy, kt�ra przebiega przez dwie r�ni�ce si� od siebie jednostki fizyczno-geograficzne. Powoduje to, �e ukszta�towanie cz�ci p�nocnej r�ni si� znacznie od cz�ci po�udniowej, st�d du�e r�nice wysoko�ci wzgl�dnej tego terenu. Najni�szy punkt gminy le�y na wysoko�ci 300 m n.p.m. w G�rkach Wielkich przy uj�ciu Brennicy do Wis�y, a najwy�szy, to szczyt Trzy Kopce o wysoko�ci 1082 m n.p.m.

............................................................................................................

Najwa�niejsze szczyty:

- B�ATNIA ( B�otny 917 m n.p.m.) – szczyt g�rski w grupie Klimczoka w Pa�mie Wi�la�skim Beskidu �l�skiego.
To niewybitne wypi�trzenie grzbietu, wznosz�ce si� nad Dolin� Wapienicy, nieca�e 4 km na zach�d od Klimczoka, jest zwornikiem dla biegn�cego w kierunku zachodnim ramienia Czupla – �azka – Zebrzydki oraz dla odga��ziaj�cej si� ku p�nocy Rosochy Przykrej, Wielkiej Polany i Palenicy. Wierzcho�ek, grzbiety w jego rejonie oraz po�udniowe stoki opadaj�ce ku dolinie Chrobaczego Potoku w Brennej pokryte s� ci�giem polan, kt�re do II wojny �wiatowej stanowi�y tradycyjny o�rodek gospodarki pasterskiej. Wi�ksz� cz�� stok�w pokrywaj� lasy mieszane lub bukowe.
Pierwotna nazwa g�ry lub odpowiedniego odcinka grzbietu, u�ywana przez miejscow� ludno��, brzmia�a zapewne “B�otny”. W 1571 r. wymieniana by�a w dokumentach niemieckich jako “berg Blatin”, p�niej w pismach czeskich jako “Blatny” lub “Blatna”. Na mapach austriackich z pocz�tku wieku szczyt figuruje jako “Blatny”. Po I wojnie �wiatowej ustali�a si� na d�ugo nazwa “B�atnia”, gwarowo “B�atnio”.Obecnie powraca si� z regu�y do starej nazwy szczytu: “B�otny”.

�r�d�o:
Wikipedia: wolna encyklopedia, �r�d�o: Wikipedia->B�atnia, licencja: CC-BY-SA 3.0 Deed

............................................................................................................

- TRZY KOPCE ? szczyt w Beskidzie �l�skim o wysoko�ci 1082 m n.p.m., po�o�ony ok. 750 m na po�udniowy zach�d od Klimczoka. Jest zwornikiem dla odga��ziaj�cego si� tu w kierunku p�nocno-zachodnim pasemka B�otnego.

Szczyt graniczny mi�dzy miastem Bielsko-Bia�a, gmin� Brenna a Szczyrkiem. Nazwa, podobnie jak w przypadku Trzech Kopc�w Wi�la�skich, pochodzi od trzech kopc�w granicznych, jakie ustawiono tu, aby oznaczy� poszczeg�lne obszary. W tym przypadku kopce oznacza�y granice trzech wsi: Brennej, Wapienicy i Szczyrku, ale jednocze�nie, od XVII w., granice Ksi�stwa Cieszy�skiego i hrabstwa bielskiego nale��cych do Austrii oraz dominium �odygowieckiego le��cego w granicach Polski. P�niej, do 1950 r., zbiega�y si� tu granice powiat�w cieszy�skiego, bielskiego i bialskiego.

Na po�udniowym sk�onie szczytu znajduje si� Jaskinia w Trzech Kopcach, kojarzona ze zb�jnikami Wojciechem i Mateuszem Klimczokami maj�cymi pono� tam kryj�wk�. Inna legenda m�wi, �e istnieje po��czenie mi�dzy t� jaskini� a zamkiem Su�kowskich w Bielsku. Na p�nocnym stoku odkryto kamienne kopczyki, podobne do tych z Palenicy, jeszcze jednak ich nie przebadano.

W latach trzydziestych XX wieku na samym szczycie Trzech Kopc�w powsta�o prywatne schronisko turystyczne, zniszczone z ko�cem II wojny �wiatowej. Jego fundamenty s� jeszcze widoczne tu� przy ��to oznakowanym szlaku turystycznym z Klimczoka na B�otny.

Po po�udniowo-wschodniej stronie g�ry biegnie czerwony szlak z Siod�a pod Klimczokiem na Prze��cz Salmopolsk�, za� przez stoki po�udniowo-zachodnie ? czerwono znakowany szlak narciarski z Klimczoka przez Trzy Kopce i prze��cz Karkoszczonk� do Szczyrku.

�r�d�o:
Wikipedia: wolna encyklopedia, �r�d�o:
Wikipedia, licencja: CC-BY-SA 3.0 Deed

............................................................................................................

- KOTARZ (974 m n.p.m.) – nazw� t� okre�la si� zar�wno wyra�ne wypi�trzenie w g��wnym grzbiecie Pasma Baraniej G�ry w Beskidzie �l�skim, najwy�sze na odcinku mi�dzy Prze��cz� Salmopolsk� a prze��cz� Karkoszczonka, jak i ca�y boczny grzbiet, kt�ry odga��zia si� w kierunku p�nocno-zachodnim od owego szczytu i obni�a, przez koty 918 m n.p.m. i 828 m n.p.m., w wid�y Brennicy i Ho�cyny.
Szczyt Kotarza 974 m n.p.m. wznosi si� nad Szczyrkiem Soliskiem, a jego stoki opadaj�ce ku dolinie �ylicy zaj�te s� przez pi�kne, s�oneczne polany z doskona�ym widokiem na masyw Skrzycznego. Zbocza zachodnie wzniesienia, stanowi�ce obszar �r�dliskowy potoku Ho�cyna – poro�ni�te ciemnym bukowo-�wierkowym lasem – s� kamieniste, pokryte licznymi rumowiskami i rozpadlinami skalnymi.
Na wspomnianym bocznym grzbiecie Kotarza znajduj� si� dwie rozleg�e polany: jedna ci�gnie si� od stok�w szczytu Kotarz 918 m n.p.m., druga zajmuje szerokie siod�o mi�dzy 918 m n.p.m. i 828 m n.p.m. Polany te stanowi�y w przesz�o�ci �ywy przez kilka wiek�w o�rodek sza�a�nictwa: “sa�asz Kotarz” w Brennej wzmiankowany by� ju� w 1689 r. W latach 70. i 80. XX w. jego tradycje kontynuowa�a du�a eksperymentalna owczarnia, nale��ca do �wczesnego Zak�adu Do�wiadczalnego Instytutu Zootechniki PAN. W dolnej, zachodniej cz�ci drugiej z wymienionych polan znajduj� si� zabudowania nale��cego do Brennej przysi�ka Kotarz; w ostatnich latach osiedle to rozrasta si� na skutek budowy domk�w letniskowych, kt�re wkroczy�y ju� na sam grzbiet ramienia Kotarza.
Nazwa “Kotarz” jest cz�sto spotykan� w polskich Beskidach pami�tk� po dawnych tradycjach pasterskich tego rejonu: oznacza ona miejsce, w kt�rym owce, wyp�dzane wiosn� na g�rskie pastwiska, wydawa�y na �wiat m�ode, czyli “koci�y si�”.
Na polanach na Kotarzu znajduj� si� jedne z najliczniejszych w Polsce stanowisk naparstnicy purpurowej.

�r�d�o:
Wikipedia: wolna encyklopedia, �r�d�o: Wikipedia->Kotarz, licencja: CC-BY-SA 3.0 Deed

............................................................................................................

- PRZE��CZ KARKOSZCZONKA (729 m n.p.m.) – g��boka prze��cz w g��wnym grzbiecie Beskidu �l�skiego, mi�dzy Beskidem (860 m n.p.m.) na po�udniu a Trzema Kopcami (1082 m n.p.m.) na p�nocy. Je�li pomin�� Bram� Wilkowick�, jest Karkoszczonka najni�szym punktem w wododziale Wis�y (Brennicy) i So�y
(�ylicy) na terenie Beskidu �l�skiego. Tym samym jest najni�szym i najwygodniejszym przej�ciem mi�dzy Szczyrkiem a Brenn�, u�ywanym zreszt� przez miejscow� ludno�� od wielu wiek�w.
Od strony wschodniej, ze Szczyrku, na prze��cz wyprowadza droga wiod�ca dolin� potoku Bi�a, natomiast od strony zachodniej, z Brennej Bukowej – droga wiod�ca dolink� �r�d�owego cieku Brennicy. Obie drogi w wi�kszej cz�ci s� pokryte asfaltem, jednak przejazd przez prze��cz jest zamkni�ty dla ruchu samochodowego (szlaban po stronie Brennej – droga le�na, w dyspozycji Administracji Las�w Pa�stwowych). Co pewien czas pojawiaj� si� w prasie informacje o zamiarach przebudowy tej drogi i jej otwarcia dla ruchu publicznego – na razie skutecznie przeciwstawiaj� si� temu pomys�owi Lasy Pa�stwowe, organizacje ekologiczne i zwyczajny brak �rodk�w.
Pochodzenie nazwy:
Do niedawna prze��cz nazywano powszechnie “Ska�k�”, co zwi�zane by�o zapewne ze star� nazw� Klimczoka. Obecna nazwa zosta�a przeniesiona z dawnego osiedla pasterskiego na polanach opadaj�cych spod prze��czy na wschodowi, ku dolinie Bi�ej. Pochodzi od s�owa “karkosze”, oznaczaj�cego w g�ralskiej gwarze ga��zie, odr�bane ze �ci�tych drzew iglastych.
W�r�d mieszka�c�w Szczyrku Bi�ej prze��cz zwana jest te� czasem ?Granic�?. Jest to odniesienie do granicznej funkcji grzbietu Beskidu �l�skiego, kt�ry rozdziela� w tym miejscu �ywiecczyzn�, nale��c� a� do rozbior�w do Kr�lestwa Polskiego (p�niej: Galicj�) od Ksi�stwa Cieszy�skiego (cz�ci G�rnego �l�ska). Po II wojnie �wiatowej bieg�a tym grzbietem granica wojew�dztw krakowskiego i katowickiego, a tak�e granica powiat�w �ywieckiego i cieszy�skiego (co ma miejsce r�wnie� obecnie). Wspomniany grzbiet by� r�wnie� przez ponad dziewi�� wiek�w granic� dw�ch diecezji ko�cio�a katolickiego w Polsce: krakowskiej i wroc�awskiej. Jednocze�nie jest naturaln� granic� j�zykow� i etnograficzn� (Brenna: str�j g�rali �l�skich, Szczyrk: str�j g�rali �ywieckich).

�r�d�o:
Wikipedia: wolna encyklopedia, �r�d�o: Wikipedia->Prze��cz Karkoszczonka, licencja: CC-BY-SA 3.0 Deed

............................................................................................................

- STARY GRO� (792 m n.p.m.) – og�lna nazwa do�� d�ugiego grzbietu g�rskiego w Beskidzie �l�skim na terenie Brennej. Grzbiet ten odchodzi w kierunku pn.-zach. od kulminacji Grabowej w g��wnym grzbiecie Beskidu �l�skiego i rozdziela doliny Le�nicy i Ho�cyny. Okre�lany t� nazw� odcinek grzbietu jest prawie po�ogi, cho� w�ski. Liczy on, pomi�dzy stokami Grabowej a wzniesieniem Horzelicy, blisko 3 km d�ugo�ci.
Pn.-wsch. stoki Starego Gronia, opadaj�ce ku dolinie Ho�cyny, s� strome i prawie w ca�o�ci zalesione, natomiast bardziej po�ogie zbocza opadaj�ce ku dolinie Le�nicy, wystawione ku pd.-zach., s� pokryte licznymi polanami si�gaj�cymi a� po grzbiet. Roz�o�y�y si� na nich obecnie przysi�ki Brennej: Grabowa, Pod Stary Gro�, Na T�oczki.
Stary Gro� jest najstarszym w Brennej o�rodkiem sa�asznictwa: pierwszy sa�asz za�o�y� tu w 1 po�owie XVII wieku Gawlas. Wypasy prowadzono na Starym Groniu jeszcze w latach 60. XX wieku, a jednym z ostatnich bac�w by� tu 80-letni J�zef Herzyk. Obecnie na polanach Starego Gronia niewielkie stadka owiec pojawiaj� si� tylko dora�nie i nie co roku a wypas nie ma ju� nic wsp�lnego z dawnymi tradycjami pasterskimi.

�r�d�o:
Wikipedia: wolna encyklopedia, �r�d�o: Wikipedia->Stary Gro�, licencja: CC-BY-SA 3.0 Deed

............................................................................................................

- OR�OWA (813 m n.p.m.) – g�ra w Beskidzie �l�skim, w p�nocnej cz�ci Pasma R�wnicy. Or�owa jest rozleg�� g�r�, oddzielon� od samej R�wnicy g��boko wci�t� prze��cz� Beskidek (662 m n.p.m.). Ma kszta�t pot�nego rogalika zwr�conego rogami ku po�udniowi. Rami� wschodnie i �rodek owego rogalika le�� w g��wnym grzbiecie pasma, za� rami� zachodnie, rozszerzaj�ce si� na ko�cu, opada ku dolinom Dobki i Suchej Dobki. Kulminacja znajduje si� w �rodku owego rogalika, w grzbiecie g��wnym pasma. Wzd�u� wewn�trznego �uku sierpowatego grzbietu ci�gn� si� widokowe polany z rozrzuconymi zabudowaniami osiedla Or�owa. Dawniej znajdowa� si� na nich jeden z najwi�kszych ustro�skich sa�asz�w.
Z polany szczytowej na Or�owej rozci�ga si� �adny widok na R�wnic� oraz Ustro� i Wis��.

�r�d�o:
Wikipedia: wolna encyklopedia, �r�d�o: Wikipedia->Or�owa, licencja: CC-BY-SA 3.0 Deed

............................................................................................................

- ZEBRZYDKA (579 m n.p.m.) – niewielkie wzniesienie w formie kszta�tnego kopca o stromych stokach, ostatni szczyt w pasemku B�atniej (B�otnego) w Pa�mie Baraniej G�ry w p�nocnej cz�ci Beskidu �l�skiego. Jest charakterystyczn� g�rk�, dominuj�c� od wschodu nad G�rkami Wielkimi.
Ca�kowicie zalesiona. Pod szczytem znajdziemy w kilku miejscach fragmenty typowej dla Beskid�w �yznej buczyny karpackiej.

�r�d�o:
Wikipedia: wolna encyklopedia, �r�d�o: Wikipedia->Zebrzydka, licencja: CC-BY-SA 3.0 Deed